Różnice między decyzją prawomocną a ostateczną

Jeżeli kiedykolwiek miałeś do czynienia z pozwoleniem na budowę lub warunkami zabudowy, z pewnością spotkałeś się z pojęciami „prawomocna” oraz „ostateczna”. Z naszego doświadczenia wynika, że te terminy często są mylone, mimo że oznaczają zupełnie co innego. Sami, na początku naszej kariery, popełnialiśmy te błędy, więc jeśli nie jesteś pewien, jak je rozróżnić, wyjaśnimy to w prosty sposób. A jeśli już to wiesz, możesz ugruntować swoją wiedzę.

Gdy organy wydające decyzję o pozwoleniu na budowę lub warunkach zabudowy podejmą pozytywną decyzję, informują o tym strony postępowania, czyli właściciela nieruchomości, pełnomocnika, sąsiadów oraz inne zainteresowane osoby. Od momentu doręczenia informacji każda strona ma 14 dni na złożenie odwołania i przesłanie swoich uwag. Jeśli nikt się nie odwoła, decyzja staje się ostateczna. W przypadku odwołania sprawę rozpatruje wojewoda. Co do zasady, ma on 30 dni na rozpatrzenie odwołania, jednak w praktyce terminy te znacznie się wydłużają.

Jeżeli uzna on, że odwołanie jest zasadne, uchyla decyzję pozwolenia na budowę, co sprawia, że decyzja staje się nieważna, a wniosek trzeba składać od nowa. 

Z kolei gdy wojewoda odrzuci odwołanie, decyzja zostaje utrzymana w mocy i staje się ostateczna. Wtedy nie istnieje możliwość kolejnego odwołania decyzji do wojewody.

Można to podsumować w następujący sposób:

1. Wydanie decyzji → 14 dni na odwołanie → brak odwołania → decyzja staje się ostateczna.
2. Wydanie decyzji → 14 dni na odwołanie → strona wysyła odwołanie do wojewody → uznanie odwołania za zasadne → uchylenie decyzji.
3. Wydanie decyzji → 14 dni na odwołanie → strona wysyła odwołanie do wojewody → odrzucenie odwołania → decyzja staje się ostateczna.

Jak widać, ostateczność decyzji oznacza brak możliwości dalszego odwołania do drugiej instancji, czyli wojewody, w przypadku, gdy upłynął 14-dniowy termin lub wojewoda już odrzucił odwołanie, uznając je za bezpodstawne.

Czy możemy wtedy zacząć świętować? W teorii tak, ale niekoniecznie. Mimo że decyzja jest ostateczna i możemy rozpocząć budowę, nie jest jeszcze prawomocna. Oznacza to, że chociaż wygasła możliwość odwołania do wojewody, wciąż istnieje możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego.

Co to jest prawomocność?

O prawomocności mówimy w momencie, gdy możliwość odwołania decyzji do sądu administracyjnego wygasła. Kiedy to następuje?

Jak wcześniej wyjaśniliśmy, gdy decyzja została zaskarżona do wojewody i on uznał, że zaskarżenie nie jest zasadne, decyzja staje się ostateczna. Od tego momentu strony mają 30 dni na złożenie skargi do wyższej instancji, czyli wojewódzkiego sądu administracyjnego (WSA). Jeśli nikt nie składa takiej skargi w tym czasie, decyzja staje się prawomocna.

A co w przypadku, gdy ktoś jednak odwoła się do wojewódzkiego sądu administracyjnego i przyzna on rację stronie? 

Wtedy decyzja uznawana jest za negatywną i trzeba zaczynać proces jej uzyskania od nowa. Jeżeli jednak WSA odrzuci skargę, decyzja pozostaje w mocy. Wtedy strony ponownie mają 30 dni na odwołanie się do wyższej instancji niż wojewódzki sąd administracyjny, czyli do naczelnego sądu administracyjnego (NSA). 

Analogicznie, jeśli NSA przyzna stronie rację, decyzja zostaje unieważniona, natomiast jeżeli odrzuci skargę, decyzja staje się prawomocna.

Tak, to może być skomplikowane, ale można to zobrazować na przykładzie:

1. Decyzja zaskarżona do wojewody → wojewoda odrzuca zaskarżenie → decyzja staje się ostateczna → jeśli nikt nie składa skargi do WSA w ciągu 30 dni → decyzja prawomocna.
2. Decyzja wojewody zaskarżona do WSA → WSA odrzuca odwołanie → jeśli nikt nie składa odwołania do NSA w ciągu 30 dni → decyzja prawomocna.
3. Decyzja WSA zaskarżona do NSA → NSA odrzuca skargę → decyzja prawomocna.

W każdym przypadku, jeśli którakolwiek instancja uzna rację jednej ze stron i uzna uwagi za słuszne, decyzja, na przykład PNB lub WZ, zostaje unieważniona.

Niestety, każda odwołana decyzja wydłuża proces uzyskania pozwolenia na budowę czy warunków zabudową o conajmniej kilka miesięcy. 

Patrząc na powyższe, dla takiej osoby, najgorszy możliwy scenariusz (chociaż z pozytywnym finałem) jest gdy:

• Organ wydający decyzję (np. WZ lub PNB wydaje decyzję pozytywną → Strona odwołuje się do wojewody → wojewoda odrzuca skargę → strona odwołuje się do WSA → WSA odrzuca skargę → strona odwołuje się NSA → NSA odrzuca skargę. 

Należy pamiętać, że każde odwołanie się do którejkolwiek z instancji wydłuża proces uzyskanie decyzji o kilka miesięcy, a przechodząc przez wszystkie możliwe instancje krajowe, w zależności od złożoności sprawy, proces może ciągnąć się naprawdę kilka lat. 

PODSUMOWANIE:

Jak widać, prawomocność i ostateczność to dwa różne pojęcia. Prawomocność nie jest tak oczywista jak ostateczność. Termin „prawomocności” odnosi się jedynie do trzech opisanych wyżej przypadków i nie można go stosować zamiennie z „ostatecznością”.

Jednak w praktyce sam fakt ostateczności decyzji jest wystarczający do realizacji założeń wynikających z tej decyzji. Jeżeli nasze pozwolenie na budowę lub warunki zabudowy mają klauzulę ostateczności, możemy rozpocząć proces inwestycyjny. Warto jednak upewnić się wcześniej, że wszystkie powyższe terminy się zakończyły i żadna ze stron nie ma już możliwości odwołania się do wojewody, WSA lub NSA.